Aşılama ya da tüp bebek tedavilerinde kullanılan spermler anne adayının partneri dışında başka bir erkekten alınarak yapılırsa buna sperm donasyonu denir. Erkek kısırlığının tedavisi için uzun yıllar kullanılan bu yöntem artık daha geniş endikasyonlar içeren bir kullanım alanına sahiptir.

Kimler için uygundur?

• Erkek partnerin sperm hücresinin olmaması ya da yetersiz olması
• Erkek partner olmadan anne olmak istenmesi
• Kalıtsal herhangi bir hastalığın olması
• Başarısız tüp bebek denemeleri olan çiftlerde
• Erkek partnerde viral enfeksiyon bulaştırma riski (Hepatit C, HIV gibi)
• Daha önceden yenidoğanın hemolitik hastalığı öyküsü olan çiftler tarafından tercih edilebilecek bir yöntemdir.

KKTC ve Sperm Donasyonu
Sperm donasyonuna bağlı akraba evliliği riski nedeniyle KKTC’de sperm donasyonunda sadece ithal sertifikalı spermler kullanılmaktadır. İşlem öncesinde mutlaka çiftlere tedavi süreci ve maliyeti hakkında bilgi verilmektedir. Başarı hiçbir zaman %100 değildir. Başarıda en önemli faktör anne yaşıdır.

Sperm Bankaları
Sperm donör bağışçıları sağlıklı ve herhangi bir kalıtsal hastalığa sahip olmayan 18-40 yaş aralığındaki kişilerden seçilir. İşlem öncesi genel bir muayeneleri yapılır ve tüm fiziksel özellikleri kaydedilir. Her bir sperm bağışçısı için genellikle 25 gebelik sınırı konulur. Sperm alınmadan önce tüm donörlere bazı testler yapılır. Bunlar;

1. Kan grubu ve Rh faktörü
2. Enfeksiyon paneli; HIV, Hepatit B, Hepatit C, treponema pallidum, klamidya enfeksiyonları, neisseria gonore, insan T-lenfotropik virüsü tip I ve II ve sitomegalovirüs. Bu panel işlemden 180 gün sonra yeniden tekrarlanır.
3. Genetik analiz; Bazı sperm bankaları sadece yüksek riskli gruba kromozom analiz yapar. Fakat ASRM tüm donörlerde kistik fibroz testinin mutlaka yapılmasını önermektedir.
4. Psikolojik değerlendirme; Tüm bağışçılar bir ruh sağlığı uzmanı tarafından psikolojik bir değerlendirmeye alınır.

Bağışçıların kimlik bilgileri kesinlikle gizlidir ve öğrenilemez. Tüm bağışçıların ileride yaşayacakları sağlık sorunları durumunda kayıtlarını güncelleme sorumlulukları vardır.

Sperm Donasyon Aşamaları

1. Anne adaylarının işlem öncesi jinekolojik ve genel muayenesi yapılır. Takiben enfeksiyon paneli ve gerekli testler yapılır. Genellikle bu testler standart bir doğum öncesi panele benzer. Eğer anne adayının uterin bir anomalisi varsa ya da pelvik bir enfeksiyonu varsa sperm donasyonu için iyi bir aday değildir.
2. Anne ve baba adaylarının saç ve göz rengi, fiziksel ve genetik özellikleri, kan grubu, etnik köken durumları gibi genetik kimliklerine uygun sperm donörü seçilir.
3. Klasik aşılama ya da tüp bebek tedavisi gibi anne adayının yumurtaları uyarılır. Anne adayının yaş, kilo ve over rezerv testine göre adetinin 2-3. günü uygun yumurta uyarıcı ilaç tedavisi başlanır. Gerekli büyüklüğe erişen yumurtalar çatlama iğnesi ile çatlatılır ve 34-36 saat sonra donör spermleri ile ya aşılama yapılır ya da anestezi altında toplanan yumurtalar döllenir. Takiben oluşan embriyo veya embriyolar anne adayının rahiminin içine transfer edilir. Geriye kalan sağlıklı embriyolar hastanın onayı ile dondurularak saklanır.